Wuběr rěčow:
Farska cyrkej swj. jap. Symana a Judy w Chrósćicach
Naša farska cyrkej je poswjećena swjatymaj japoštołomaj Symanej a Juda Tadejej. Jeje wuhotowanje powěda wo zakładach našeje wěry.
Bóh je na swět słał swojeho syna, Jězusa, zo by nam w nim bliski był. Nětko, hody, mamy to jara nazornje w Božim narodku před sobu.
Wobraz našeho wysokeho wołtarja pokazuje Jězusowe donjebjesspěće.
Pod wobrazom ma naš tabernakel swoje městno. Na nim steji napisane: Et verbum caro factum est - a słowo je so mjaso stało.
Bóh je trojedny. Wołtarne blido farskeje cyrkwje na to w swojim wuhotowanju pokazuje. Mosazowy dźěl je tak fałdowany, zo drje widźimy tři wšelake płoniny a tola mamy před sobu jenož jedyn mosazowy dźěl. Wołtarne blido, tež mensa mjenowane, symbolizuje Jězusa, kotryž je so za nas podał. Dwě fałdźe w mosazowym dźělu skutkujetej, kaž zo byštej dwě ruce wołtar dźeržałoj (Wótc podawa Syna).
Po zrozumjenju našeje cyrkwje zhromadźuje so wokoło wołtarja wosada. Prěnju wosadu tworjachu japoštołjo. W nabočnych wobłoženjach chóra su japoštoljo, kóždy z jednym symbolom, přitomni. Jich zwjazuja we wołtarnišću wysoki wołtar z tabernaklom, w kotrymž chowa so Najswjećiše, a před pišćelowym chórom štyrjo sćenicy, w kotrychž srjedźišću wuhladamy kartušu z napismom "SOLI DEO GLORIA" (jeničce Bohu chwała). Sćenicy su słowo Bože w swojich spisach ke chwalbje Božej zachowali.
Symbole započinajo na lěwej stronje prědku:
Kluč, swjaty japoštoł Syman Pětr (wopomnjaty dźeń: 29.06.) - jemu přepoda Jězus nawodnistwo swojeje cyrkwje
Keluch z hadom, swjaty japoštoł Jan (wopomnjaty dźeń: 27.12.) - jeho chcychu ze zajědojćenym winom morić
T - křiž, swjaty japoštoł Filip (wopomnjaty dźeń: 03.03.) - jeho su na tajkim křižu morili
Kij walkarjow, swjaty japoštoł Jakub (młódši / wopomnjaty dźeń: 03.05.) - jeho česća wosebje tkalcy płatow
Piła, swjaty japoštoł Syman (horliwc / wopomnjaty dźeń: 28.10.) - z piłu bu morjeny
Nóž, swjaty japoštoł Bartrołm (wopomnjaty dźeń: 24.08.) - jemu su kožu wot ćěła wotbělili
Worjoł - sćenik Jan. (wopomnjaty dźeń: 26.12.)
Woł - sćenik Lukaš (wopomnjaty dźeń: 18.10.)
Kartuša ze SOLI DEO GLORIA
Law - swjaty sćenik Mark (wopomnjaty dźeń: 25.04.)
Jandźel - swjaty sćenik Matej (wopomnjaty dźeń: 21.09.)
Sekera, swjaty japoštoł Maćij (wopomnjaty dźeń: 24.02. / wón naruna Judaša, na kotrehož pokazuja pjenjezy)
Heja, swjaty japoštoł Juda Tadej (wopomnjaty dźeń: 28.10.) - jeho su z heju morili
Měšk pjenjez, swjaty japoštoł Matej (wopomnjaty dźeń: 21.09.) - wón běše cłownik a je jako tajki pjenjezy zběrał
Kut, swjaty japoštoł Tomaš (wopomnjaty dźeń: 03.07.) - wón je parton wšitkich, kotrymž je prawa měra wažna
Zakłapnica, swjaty japoštoł Jakub (starši / wopomnjaty dźeń: 25.07.) - patrón putnikow
X - křiž, swjaty japoštoł Handrij (wopomnjaty dźeń: 30.11.)- na tajkim křižu bu morjeny
Wot kóždeje strony wysokeho wołtarja je we wołtarnišću zatwarjene wokno z pisanej škleńcu zwobraznjejo jap. Symana a Juda Tadeja. Tutej wokni buštej wosadźe wot wosadnych při přetwarje 1898 darjenej a zatwarjenej.
Barokne postawy widźimy we wołtarnišću, kaž tež w zapadnych zachodach cyrkwje:
we wołtarnišću: swj. jap. Syman, swj. jap. Juda Tadej, swj. Ławrjenc a swj. Pankrac, restawrowane 2022
w sewjernym zachodźe: swj. Marija Madlena
we hłownym zachodźe: swj. bamž Jan Pawoł II a swj. Nepomuk
w južnym zachodźe: swj. Hańža
Pod choromaj namakamy wołtarjej swj. Mariji (z lěta 2001) a swj. Bosćanej (z lěta 2000). Před přetwarom 1952 běštej wonej we wołtarnišću zaměstnjenej.
Pisćele buchu 1989 wot Budyskeje firmy Eule zatwarjenej.
W cyrkwinskej wěži wisaja tři zwony z lěta 1955: 1. swj. Mariji poswjećeny, 2. swj. Symanej a Judźe Tadejej, 3. swj. Bosćanej.
Pod nabočnymaj chóromaj a hłownym chórom wisaja na wonkownych šćežorach wobrazy křižoweho puća, wosadźe 1884 wot Jakuba Wićaza darjene a 2023 restawrowane.
Na chórach pódla wołtarnišća buchu 2016 postawje swj. Marija a swj. Bosćana postajenej. Postawa swj. Bosćana je z pěskowca a pochadźa z městna na cyrkwinskej horje. Postawa swj. Marije je zhotowjena z lipy a běše wot 1994 hižo na wjacorych městnach widźeć, doniž namaka tu na sewjernym chórje swoje městno.
W zwisku z nutřkownym ponowjenjom a restawrowanjom wysokeho wołtarja wróćištej so tohorunja restawrowanej jandźelej, ponowjenaj buštaj tež nabočnej wołtarjej.
Japoštoł Juda Tadej
Swj. japoštoł Juda Tadej bydleše, prjedy hač Jězus jeho za japoštoła powoła w kónčinje Jordana, hdźež jako bur swoju swójbu zastara. Wón běše jedyn z přiwuznych Jězusa.
W Swjatym pismje je naspomnjeny při poslednej wječeri. Judaš so Jězusa praša: "Knježe, što je so stało, zo chceš so nam zjewić a nic swětej?" (Jan14,22) Jězus wotmołwi: "Jeli mje štó lubuje, budźe moje słowo dźeržeć, a mój Wótc budźe jeho lubować, a přińdźemoj k njemu a budźemoj pola njeho bydlić. (Jan 14,23). To rěka, Jězus zjewi so tym, kotřiž lubuja a jeho kaznje dźerža a napjelni jich ze swětłom, lubosću a žiwjenjom.
Po swjatkach zwosta najprjedy hišće w Jerusalemje, doniž so hromadźe z japoštołom Symanom do Mesopotamiskeje a Persiskeje njepoda, hdźež poćerpi hromadźe z nim martrarsku smjerć. Swj. Juda Tadej bu z heju zabity.
Ze symbolom heje so swjaty we wuměłstwje zwobraznja. Wón česći so jako pomocnik we wosebitej nuzy.
Japoštoł Syman
Swjaty japoštoł Syman je zwobraznjeny jako sylny muž z wulkej piłu w ruce. Wón ma přimjeno "horliwc" a słuša k dwanaće japoštołam, kotrychž je Jězus wuzwolił.
Wo jeho žiwjenju je mało znate. Legendy měnja, zo běše wón nawoženja na kwasu w Kanje, na kotrymž Jězus swój prěni dźiw skutkowaše, abo zo přisłušeše radikalnej skupinje celotow, kotřiž chcychu romskich wobsadnikow z namocu z kraja wućěrić.
Po Jězusowym donjebjesspěću dźěše wón ze swjatym Judu Tadejom jako misionar do Persiskeje a Mesopotamiskeje hdźež mnohich wukřćištaj a Jězusowu wučbu prědowaštaj. Tam poćerpi tež martrarsku smjerć, jako jeho njepřećeljo pječa z piłu rozrězachu.
Swjaty Syman z piłu česćuje so jako patrón lěsnych dźěłaćerjow. Jeho mjeno je z hebrejšćiny a rěka: Bóh je wusłyšał.
Patronatny dźeń wosady swjeći so na mjeninach tuteju swjateju, dnja 28. winowca.
 |
 |
 |
 |
 |
Legenda wo załoženju wosady
Biskopej Benej ležeše christianizowanje serbskeho ludu wosebje na wutrobje. Samo je rěč našeho ludu nawuknył. Husto wopyta kónčinu a prědowaše ludźom wo Bohu a Jězusu. W Chrósćicach steješe na městnje dźensnišeje cyrkwje pohanske swjatnišćo. Jako so wjeska katólskej wěrje přizamkny da swj. biskop Beno na tute městno mału drjewjanu cyrkwičku natwarić a ju swjatymaj jap. Symanej a Judźe Tadejej poswjeći a wosadźe dźensniši patrocinij spožći. Praji so, zo pochadźa delni dźěl dźensnišeje cyrkwinskeje wěže z tuteho časa. Wjeski kotrež nětko nowej załoženej wosadźe přisłušachu běchu do toho dźěl wosady w Hodźiju.
Spočatki wosady a cyrkwje
Prěnje naspomnjenje jedneje wosady w Chrósćicach pochadźa z lěta 1225. Wosada bu takrjec hižo wjele prjedy załožena. Pokazka na to su štyri narowne kamjenje, kotrež jako wotliwki na farskim kěrchowje leža, a kotrež buchu 2004 při zwotorhanju stareje šule namakane. Spezialisća datěruja je na 11./12 lětstotk. runje tón čas, jako běše swjaty Benno w Biskop Mišnju (1066-1106).
W farskej cyrkwi w Chrósćicach bu hižo w lěće 1482 nabočny wołtar k swj. Mariji poswjećeny, kotryž abatisa Borbora z Nostitz Chróšćanskej cyrkwi dari. W lěće 1508 nasta nowa wěža z dwěmaj zwonomaj.
Powjećenje cyrkwje w lěće 1680
W cyrkwinej wěži mějachu nětko pjeć zwonow. Runočasnje zhotowi šwicarski wuměłc Hersch na próstwu Chróšćanskich dobroćelow postawy swj. jap. Symana a Judy Tadeja, kaž tež swj. Pankracijusa a Ławrjenca, kotrež so we wołtarnišću postajichu.
Nowotwar cyrkwje 1769-1771 w barokowym stilu
Dnja 27. oktobra 1771 poswjeći, z Chrósćic pochadźacy dekan Budyskeho tachantstwa, biskop Jakub Jan Wósky ponowjenu cyrkej. Nimo hłowneho wołtarja měješe cyrkej štyri pódlanske wołtarki: swjatej Mariji, swjatemu Bosćanej, swjatej swójbje a swjatemu Pětrej poswjećene. W lěće 1773 zatwarichu tohorunja nowe pišćele. Nowe swjećo hłowneho wołtarja, Jězusowe donjebjesspěće, zhotowi 1865 Drježdźanski wuměłc prof. Erhardt. Samsneho lěta da Chróšćan Jakub Dučman dotalnych pjeć zwonow w Małym Wjelkowje přeleć.
Přetwar kónc 19. lětstotka
W lětomaj 1898/99 dósta farska cyrkej pod nawodom twarskeho mištra Rocha ze Sernjan cyhelowy wjelb. Zdobom přitwarichu tehdy dźensniše wulke wołtarnišćo a dwě małej wěži ze schodami na pobočnej chóraj. Nowe wołtarnišćo poswjeći 29. okt. 1899 biskop Ludwig Wahl, kotrehož běše kanonik Jurij Łusčanski, pozdźiši posledni serbski biskop přewodźał. Zdobom naćisny twarski mišter Rocho nowu klětku a kehelki, kotrež zhotowi hłownje Bělk z Pěskec. W tutym času zatwarichu so tež wołtarnej wokni, kotrejž předstajitej swj. jap. Symana a Judy Tadeja. Za njej běchu wosadni šćedriwje darowali.
Prěnja elektriska připrawa bu 1910 w cyrkwi instalowana. Dnja 30. septembra 1923 buchu štyri nowe mjedźane zwony poswjećene. Bohužel so tute we wójnskim času sćazachu.
Přetwar w 20. lětstotku
1952 buchu dwójne chóry zwottorhane, pobočnej wołtarkaj (swj. swójby a swj. Pětra) wostronjenej a klětka přestajena. Dnja 11. septembra 1955 poswjeći biskop dr. Otto Spühlbeck tři nowe zwony w Te-Deum-motiwje.
W lětomaj 1968/69 dósta cyrkej pod fararjom Jurjom Kralom nowy wobmjetk a wěže koporowy pokrył.
1970 buchu pobočnej wołtarkaj (swj. Marije a swj. Bosćana) wotstronjenej.
Dnja 2. januara 1988 započa so wurumowanje cyrkwje za nutřkowny přetwar. Z nowymi pišćelemi zakónči so 1990 dotal posledni wjetši přetwar cyrkwje.
Nowinki z blišeje zašłosće
W zwisku z ponowjenjom bratstwa swj. Bosćana w lěće 2000 dari bratstwo cyrkwi nabočny wołtar, poswjećeny k swj. Bosćanej. Lěto pozdźišo připrawi so tohorunja nabočny wołtar, poswjećeny k swj. Mariji.
W lěće 2019 bu cyrkwinska třěcha ponowjena a 2020 cybli nabočneju wěžow. Twar pokročowaše 2021 z ponowjenjom woknow a fasady. Wot 2022 do 2024 wěnowaše so wosada nutřkownemu ponowjenju. Bliže informacije tutym twaram dóstanjeće na wotpowědnych stronach našeje homepage.